Το μέγεθος της Αϊτής δεν συνάδει με τον συμβολικό αντίκτυπο της χειρονομίας της. Μια χειρονομία όχι τόσο ευρέως γνωστή, αλλά τέτοια ώστε να μπορεί να αντηχήσει στον χρόνο. Τον Ιανουάριο 1822, η Αϊτή υπήρξε η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την Ελληνική Επανάσταση. Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1804, το μικρό αυτό κράτος είχε διακηρύξει την δική του ανεξαρτησία απέναντι στην αποικιοκρατία. Στην παρούσα διατμηματική συνεργασία και έκθεση τέχνης, η φράση ταξίδι προς την ελευθερία μας υπενθυμίζει τον εν εξελίξει χαρακτήρα της προσπάθειας κάθε ανθρώπου, με καθολικές προεκτάσεις.

Η πρόθεση ενός τόσο μακρινού νησιού να βοηθήσει την Ελλάδα στο όνομα της ελευθερίας στέλνοντάς της εκατό μαχητές αναδεικνύει όχι μόνο ένα συγκινητικό διαχρονικό παράδειγμα, αλλά και μια ακόμα Οδύσσεια. Η γεωγραφική φαντασία αποκτά αισθητηριακές προεκτάσεις, εάν μπορέσουμε για μια στιγμή να αισθανθούμε το θαλασσινό νερό να αναμετράται με το καράβι. Η θάλασσα, το καράβι, τα σακιά με καφέ, τα πανιά, οι χάρτες, ο καιρός και ο άνεμος, οι ιστορίες, οι προσευχές και οι φόβοι των Αϊτινών που δεν πρόλαβαν να ειπωθούν, μας φανερώνουν μια ρευστή ευθραυστότητα ενός πλεούμενου σημείου, που δημιουργεί την δική του άγνωστη γραμμή προς την ελευθερία. Ποιους άφησαν πίσω οι ταξιδευτές και ποιους θα συναντούσαν στην επόμενη στεριά;

Αϊτή, Πελοπόννησος, Σύρος και Σπέτσες · παραδείγματα νησιών που δημιουργούν έναν αστερισμό συνεργασίας. Νησιά αυτόνομα και διασυνδεδεμένα την ίδια στιγμή. Στην σύνδεση φιλοσοφίας και γεωγραφίας μπορούμε να θυμηθούμε τα λόγια του Ντελέζ (Deleuze, 2004, 9) για δύο είδη νησιών: τα ‘ηπειρωτικά’, τα οποία «προέρχονται από μια ήπειρο, επιβιώνουν χωρίς να απορροφώνται από αυτό που τα περιείχε κάποτε», και τα ‘ωκεάνια’, τα οποία «είναι πρωταρχικά, αιφνίδια […] ριζοσπαστικά» – εμφανίζονται και αναδύονται από σύγκρουση δυνάμεων.^[1] Μεταφορικά ιδωμένη, η πρόθεση των Αϊτινών δημιουργεί μια αναδυόμενη νησίδα-χειρονομία · έναν, πιθανώς ξεχασμένο, φάρο έμπνευσης, που αξίζει να φωτιστεί πάλι. Ως διδάσκων στο νεοσύστατο Τμήμα Παραστατικών και Ψηφιακών Τεχνών, ελπίζω τα έργα των φοιτητών/τριών αυτής της έκθεσης να κατάφεραν να λειτουργήσουν ως σπίθα για αυτόν τον φάρο, αλλά και ως μικρές αφετηρίες για ποικίλα ταξίδια προς το σύγχρονο νόημα της λέξης ‘ελευθερία’.

Η φετινή έκθεση, υπό την επιμέλεια της Λήδας Παπακωνσταντίνου και των Μαρίνας Κοτζαμάνη (Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου) και Φλωρεντίας Οικονομίδου (Πανεπιστήμιο Αιγαίου), αποτελεί μια ακόμα ενδιαφέρουσα συγκυρία, καθώς οι έννοιες της θάλασσας, του νησιού, της τοποθεσίας αποτελούν σημαντική αφετηρία στην προσωπική μου καλλιτεχνική πράξη. Σε προηγούμενες σειρές έργων μου, όπως στα Territorial Poetics (2019) και Objects in Odysseys (2020), δημιούργησα τοποειδικές περφόρμανς και εφήμερες καταστάσεις που συνδέθηκαν άμεσα και έμμεσα με την θάλασσα, το μέρος και την ρευστότητα της χειρονομίας. Τα έργα αυτά έκαναν εμφανές το ενδιαφέρον μου για την σχέση λέξεων, γεωγραφικών συντεταγμένων, τεχνολογικά επαυξημένων αντικειμένων και θάλασσας. Αλλού ανέδειξαν σισύφειες προσπάθειες μεταξύ σώματος και αντικειμένου, ενώ σταδιακά η χειρονομία διευρύνθηκε, με τα αντικείμενα-λέξεις να ακολουθούν άγνωστες πορείες στην θάλασσα. Στην παρούσα έκθεση, η απόσταση Αϊτής-Ελλάδας, αλλά και τα τέσσερα νησιά που έρχονται μαζί σε αυτήν την συνεργασία, φέρνουν πάλι στο προσκήνιο την θάλασσα ως πρώτη ύλη, με εμβυθιστικές, εννοιολογικές και επιτελεστικές προεκτάσεις στο νέο μου έργο, με τίτλο Islet (2021) μια περφόρμανς στην θάλασσα με φως, ποίηση και σήματα Morse. Σε μια εποχή πανδημίας, με άμεσο αντίκτυπο στις αισθήσεις και την κινητικότητα, ας σκεφτούμε το παρόν καλλιτεχνικό γεγονός ως ένα αντίστροφο ταξίδι προς την Αϊτή · στο όνομα της επικοινωνίας και της δημιουργίας.

[1] Deleuze, G. (2004). Desert Islands and Other Texts 1953-1974. Lapoujade, D. (ed.), New York: Semiotext(e).